برگی از صحیفه؛ تقابل سنت و مدرنیته/نقش روحانیون در حفظ اسلام

اسلامی که بیشترین تأکید خود را بر اندیشه و فکر قرار داده است و انسان را به آزادی از همه خرافات و اسارت قدرتهای ارتجاعی و ضد انسانی دعوت می‌کند، چگونه ممکن است با تمدن و پیشرفت و نوآوریهای مفید بشر که حاصل تجربه‌های اوست سازگار نباشد؟!( صحیفه جلد 21)

نقش روحانیون در حفظ اسلام
من با تمام این جناحهایی که هستند و برای اسلام خدمت می‌کنند، چه جناحهای روحانی که از اول تا حالا خدمت کرده‌اند و چه جناحهای دیگر، از سیاسیون، از روشنفکرها که برای اسلام خدمت می‌کنند، من به همه اینها علاقه دارم و از همه اینها هم گلایه دارم. اما علاقه، باید هر مُسْلمی به اشخاصی، به گروه‌هایی که برای اسلام خدمت می‌کنند - قلماً قدماً - برای اسلام خدمت می‌کنند، باید هر مسلمی، باید هر انسانی که ببیند اینها برای انسانیت، برای اسلام یعنی برای انسانیت - اسلام مکتب انسان سازی است،وقتی که انسان ببیند که گروه‌هایی در خدمت انسان هستند، در خدمت انسانیت هستند، در خدمت اسلام که انسان ساز است هستند، چاره ندارد الّا اینکه علاقه داشته باشد به آن. این اشکال نیست که علاقه مند است. از آن طرف گلایه هم هست از همه گروهها گلایه ارادتمندانه. اما آن گروه‌های روشنفکر و دانشگاهی و محصلین جدید و آنها - ایّدهم الله - آنهایی که خدمتگزارند برای اسلام - خداوند تأییدشان کند - من از آنها گلایه دارم برای اینکه می‌بینم که در نوشته‌هایشان، بعضی نوشته‌هایشان، اینها راجع به فقها، راجع به فقه، راجع به علمای اسلام، راجع به فقه اسلام، اینها یک قدری زیاده‌روی کرده‌اند، یک قدری حرفهایی زده‌اند که مناسب نبوده است بگویند. اینها غرض ندارند.(جلد 3)